“Fase, Four Movements to the Music of Steve Reich” Anne Teresa De Keersmaeker (DEĞERLENDİRME)

Özge Derman

Anne Teresa De Keersmaeker, 30 Eylül 2011 tarihinde Fulya Sanat Merkezi’nde, prömiyerini 1982’de Brüksel’de yapmış olduğu işi Fase, Four Movements to the Music of Steve Reich’i bir kez daha sergiledi. Keersmaeker’ın Amerikalı minimalist müzisyen Steve Reich’in müzik kompozisyonları Piano Phase (1967), Come Out (1966), Violin Phase (1967), Clapping Music (1972) ile ortak bir çalışma olarak gerçekleştirdiği üç düet ve bir solodan oluşan işi, çağdaş dans pratiklerinin oluşum aşamasındaki yapıtaşlarından biri kabul edilebilir.

Müzikle bedenin ilişkisinin derin olduğu, tekrarlara ve eklemlenmelere dayalı kompozisyonlardan oluşan koreografinin ilk bölümü Piano Phase’de arkada beyaz bir fonda yansıyan üçe bölünmüş gölgeleriyle sahneye yatay, hayali düz bir çizgide birbiri ardına eklemlenerek çoğalan kol, dirsek, sürekli ağırlık transferi yaparak dönen bedenler görürüz. Aynı anda olma hali ve iki savrulan bedenin müziğin ritmiyle oynayarak aynı anda olmama halleri aslında arkadaki gölge oyununda algıları yanıltır. Havada asılı kalışları yine senkronize, belki de bir müziğe yetişme isteği yanılgısı ile devamlılık gösterir. Taburede oturan iki dansçıyı asılı iki lambanın aydınlattığı Come Out parçasında kol, omurga ve baş savrulurken, aniden duruş ve nefes anları gelir. Oturdukları taburelerde çeyrek daireler çizerek ve ardışık hareketlerini devam ettirerek dönerler; sadece yatay ve dikey çizgiler değil, çapraz çizgileri de kullanırlar. Solo bölüm olan Violin Phase’de tek bir dansçı (Keersmaeker) sanki kendi ekseninde dönmek isteyen ama ayakları bulundukları yere bağımlıymış gibi bedeniyle yarım daireler, kollarıyla tam daireler çizer. İzlediği daireyi ortak noktada buluşturan dikey, yatay ve çapraz çizgilerde yol alırken uzanıp açıldığı noktalarda nefes alır ve yine yoluna devam eder. İki dansçının yatay çizgi üzerinde ayaklar, dizler ve kollarının alkış müziği eşliğinde eklemlendiği parça olan Clapping Music’te tekrarlayan hareketler küçük değişimlerle dönüşürken iki lambanın altına vardığında aynı andalığı yakalar ve sonlanır.

Ritim, ses ve enstrümanlar arasındaki geçişlerin harekete uyarlanmasından meydana gelen Keersmaeker’ın “Fase, Four Movements to the Music of Steve Reich” işinde sahne, dekor ve kostüm tasarımında da minimalist bir yaklaşım gözlemliyoruz. Katmanlanarak çoğalan ve hep ordaymış izlenimi veren bir kalitede müzik-beden (çelişkili)ilişkisini güçlü kullanan bir yalınlık hakimiyeti seyrediyoruz ve klasikleşmiş bir eseri izlemenin zevkine varıyoruz.