Allege Üstüne

Meral Turunçoğlu

Clément Layes’in Allege ismini verdiği performansı 19 Ekim akşamı MSGSÜ Şebnem Selışık Aksan Sahnesi’nde gerçekleşti. Üç yıl boyunca Lyon’da profesyonel sirk okuluna giden Clément Layes, daha sonra Dans ve Müzik Milli Konservatuarı’nda dans eğitimi almış olduğundan, bu iki farklı eğitim geçmişinden de beslenmekte. Layes performansıyla hem bir sirk cambazı yeteneğine, hem de bir sanatçı yaratıcılığına ve zekâsına sahip olduğunu gösteriyor.

Performans, icracının işçi tulumu kıyafetiyle boyun kısmından öne eğik ve ensesinde bir bardak taşıyarak sahneye girmesiyle başlıyor. Performansın ilerleyen kısmında bardağı ense ve baş bölümünden düşürmeden hareket etmenin bir oyun kuralı olduğu anlaşılıyor. Ancak bu oyun kuralını uygulama da gerçekten bir cambazlık gerektiriyor. İcracı sadece bardağı taşımıyor, içine su dolduruyor, su dolu bardağı kafasında hareket ettiriyor, sallıyor, içindeki suyu döküyor ve bir dolu başka atraksiyon gerçekleştiriyor. Tüm bu yaptıklarıyla sahne üstünde başka bir sistem kuruyor. Sahne üstünde oluşturulan oyunun temel amacı küçük bir saksı içinde bulunan çiçeği sulama, fakat bunun için öylesine dolaylı yollara giriliyor ki, suyun boşa gittiğine mi üzülelim, icracının yorulmasına mı bilemiyoruz. Türlü denemelerden sonra yine oldukça dolaylı fakat en azından düzenli bir sistematiği olan bir sulama sistemi bulan icracı performansının ikinci bölümüne geçiyor.

Bu bölüm sözlü yolla göstergeler alanına dair yapılan sarkastik açıklamaları içeriyor. Suyu enerji, kovayı sınır, yere dökülen suyu okyanus, bezi hayal ve sahne üstündeki tüm nesneleri hayatın içinden başka göstergelerle kodlayan Layes, bu göstergeler arasındaki ilişkiden türeyen anlamları da aynı esprili yöntemle ifadelendiriyor. Tüm bunlara bir de oyun içinde zamanı kodladığı söylenen David Byrne’ın “Like Humas Do” adlı ünlü şarkısı eşlik ediyor. Bu şarkı hem ritmi, hem tonu hem de sözleriyle performansın kendisi kadar sarkastik bir iletiye sahip ve dolayısıyla ikisi arasında bir bütünlük oluşmuş. Jasna Layes Vinovrski’nin dramaturjik desteği ve Cie Public in Private’ın yapımında sahne alan bu performansa dair en güzel özeti Gurur Ertem’le yaptığı röportajında yine sanatçı yapmış. Performans için “Belki eleştiri değil ama insan doğasının her şeyi karmaşıklaştırma eğilimine dair bir çeşit sevgi dolu ve hüzünlü bir mizah var, ama yalnızca dans alanına yapılan bir gönderme değil bu” cümlesini kuran Layes’in performansını bu yıl beşincisi düzenlenen iDans festivali programına dahil eden yetkilileri ayrıca tebrik etmek gerek.